16 oktober 2019 - Lambertus
Een aantal jaren terug zag ik een verkiezingsleus langs de snelweg staan; ‘Aan het werk’. Al mijmerend reed ik verder… ‘aan het werk’, aan ’t werk’ prevelde ik…
Wat een rare leus eigenlijk. En, wat ik vooral dacht, misschien moeten we juist wat minder aan het werk, minder verzetten, minder produceren, minder. Nee, niet die ‘minder’, maar minder ‘rondpompen’. Rondpompen hoort inmiddels bij onze economie zoals we die grotendeels (nog) kennen. Het veroorzaakt ‘als-het-goed-is-groei’ en als gevolg daarvan ontstaat welvaart. Ook al groeit er hierdoor wel steeds minder van veel.
Vaak zijn we gericht op andere mensen, wijzelf in relatie tot die ander, die groep, die beweging, die partij. Of die mening of het product van dat bedrijf. We identificeren ons er ook maar al te graag mee. Maar als ik om me heen kijk, zie ik in eerste instantie vooral RUIMTE!
Ruimte waarin zich ‘onze’ lucht en natuur begeeft. En toch zijn we daar vaak in eerste instantie niet op gericht, laat staan mee verbonden. Vooral op die ander dus, of dat bouwwerk, meubels, auto’s, eten, concept, etc.
Vreemd eigenlijk, hè? En zo blijven we rond tuffen, tegenwoordig in een Tesla, dat dan weer wel. Maar laat het ‘Muskiaans denken’ ons niet te veel geloven dat dit de oplossing is voor de klimaatuitdagingen?
Minder dus. Minder kan veel opleveren. De huidige stikstof discussie in relatie hiertoe op die manier bekijken ook. Natuurlijk is dat beangstigend, ontzettend zelfs! Want we zijn zo gewend aan ‘meer’. Maar is de ruimte, de lucht en de natuur wel gewend aan dit inmiddels wel heel veel meer?
Stel, we zouden de wereldbol de komende decennia een halve slag draaien, sterker nog, ieder opstartscherm zou starten met het zicht op één van de polen en niet op ‘ons’ werelddeel. En we zouden zien wat daar dagelijks gebeurt. Hoeveel het minder wordt.
Of we zouden regelmatig een kaart zien van de voortgang van de verwoestijning, die al sinds het ontstaan van de landbouw (dus al heel lang terug en dus nee, niet alleen de ‘schuld’ van de huidige landbouw), maar nu versneld aan de gang is.
Of we zouden de damkring niet als doorzichtige laag ervaren, maar als een plafond en we zouden daar, net als in een huis waar veel gerookt wordt, zien hoeveel bruine aanslag zich daar heeft gevormd.
Ik moet ook denken aan de Ents uit The Lord off the Rings. De diep nadenkende en langzaam van begrip zijnde bomen die eigenlijk niet in actie wilden komen, totdat ze zich werkelijk realiseerden wat er gaande was, hoe middle earth aan het lijden was. En toen kwamen ze in actie, en hoe! Zijn wij die Ents of verpersoonlijken ze de natuur? Of allebei?
Laten we eerst even de tijd nemen, zoals de oude, wijze Ents. Juist het werk neerleggen om te kijken en te voelen wat er werkelijk gaande is. En dan daadkrachtig en overtuigend in actie komen. PAS staat dan wat mij betreft ook niet voor Programma Aanpak Stikstof, maar voor ‘pas op de plaats’. Niet alleen voor de boeren, maar voor ons allemaal.
Natuurlijk is het ‘strontvervelend’ als je direct wordt getroffen door de al dan niet faire en vaak ook veel te wispelturige regels van overheden, temeer omdat je ook al lang niet meer stinkend rijk wordt van boer zijn. Het treft je diep, persoonlijk en als familie. Maar het heeft ook nut. Het kan onze collectieve naïviteit doorbreken. We worden hierdoor af en toe gedwongen om stil te staan. En degene die dat het meeste waardeert is de natuur. Ook al zijn we ons daar niet altijd van bewust. Kortom, pas op de plaats, is passen op onze natuur en daar hebben we nog steeds de grootste relatie mee, of we nou willen of niet.
En die snelweg, daar kom ik vandaag maar niet, maar onze bezorgers wel. Dus mochten ze wat later zijn…