Achtergrond - woe 5 juni - door Suzanne
Hieronder hebben we het een en ander voor je op een rijtje gezet over biologische honing. Daarna kun je bijna zelf aan de slag als imker :)
- Wat is het verschil tussen biologische en gewone honing?
- Wanneer heet iets bloemenhoning?
- Wat is koudgeslingerde en rauwe honing?
- De werkwijze van imkers, en waar onze honing vandaan komt
Antwoord op bovenstaande vragen en meer, lees je in dit artikel.
Wat is biologische honing?
Bijen maken honing van nectar, die ze verzamelen bij de bloemen die ze bezoeken. Of honing biologisch genoemd mag worden, ligt dus aan de soort beplanting - biologisch of niet - waar de bijen van ‘eten’. De imker bepaalt, door het plaatsen van de bijenkasten, waar de bijen op af vliegen, want ze blijven redelijk in de buurt van hun kasten. Om het keurmerk voor biologische honing te krijgen moet de imker aan een flinke lijst eisen voldoen. De belangrijkste daarvan is, dat de bijen worden gehouden in gebieden, waar binnen een straal van 3 km geen industrie of drukke wegen voorkomen. En waar binnen 3 kilometer omtrek geen chemische bestrijdingsmiddelen worden gebruikt, of alleen natuurgebied is.
Verder mogen raten en kastdelen van biobijen, niet chemisch worden ontsmet. Eventuele bijenziekten mogen alleen op natuurlijke wijze worden behandeld, en bijenkasten worden niet behandeld met chemische verf of beits. Bijen zijn supergevoelig voor chemische middelen in hun buurt, die de gezondheid van het volk snel kunnen aantasten. En we hebben onze bijen zo hard nodig: niet alleen voor hun honing - bijen zorgen ook voor de bestuiving van ons voedsel. Zonder bestuiving door insecten zouden boeren veel minder oogstopbrengst halen.
Koop je biologische honing, dan kun je er zeker van zijn dat er geïmkerd wordt met het oog op maximaal dierenwelzijn: welzijn voor de bij.
Bloemenhoning - what’s in a name?
Bijen zijn bloemvast, ze blijven op dezelfde bloem vliegen zolang daar nog nectar is voor hen. Zo is het dus mogelijk een specifieke honingsoort te krijgen: bijv. lindehoning of acaciahoning. De imker kiest een gebied waar een bepaalde bloem op dat moment bloeit, zodat hij weet waar de bijen nectar gaan verzamelen. Dit is bepalend voor de smaak en de structuur van de honing.
De honing moet een bepaald percentage pollen hebben om deze naar een soort bloem te mogen noemen, dat wordt onderzocht. De smaken van de verschillende honingsoorten liggen daardoor best ver uiteen. ‘Bloemenhoning’, de meestvoorkomende (supermarkt)soort, is gewoon gemengde honing waarbij de herkomst van de bloemen niet te traceren is, en heeft dus een hele algemene smaak. Soms handig :) Bij reguliere bloemenhoning wordt honing veelal uit verschillende landen bij elkaar gemengd om een zo betaalbaar mogelijke honing te produceren.
Koudgeslingerde honing en rauwe honing
Op etiketten zie je vaak staan: koud geslingerd. Maar… er bestaat helemaal geen warmgeslingerde honing! Als je honing niet koud, maar ‘warm’ zou slingeren, dan smelt ook de bijenwas en wordt het een rommeltje. Honing zit in afgesloten raten die de bijen van was maken. Deze raten stopt de imker in een honingslinger. Dit is een soort centrifuge en door het draaien wordt de honing uit de raten geslagen, daarom heet het honing slingeren. De imker haalt dan wel eerst de was weg waarmee de bijen de raten verzegelen.
Honing wordt vooral verhit bij de verwerking ná het slingeren. Het zeven, filteren, afvullen en opnieuw vloeibaar maken na kristallisatie van de honing. De meeste mensen willen graag vloeibare honing, in plaats van crèmehoning. Om honing vloeibaar te maken wordt hij echter verhit: hoe langer en hoe hoger er verhit wordt, hoe meer schade er optreedt. Eiwitten (stuifmeel) vlokken uit en enzymen gaan verloren. Dit is goed meetbaar.
“Een goede vuistregel, als je topkwaliteit wilt, vertelt imker Elmar Mook van Imkerij de Oase, “is niet te verhitten boven lichaamstemperatuur. Dat is overigens ook de temperatuur in een bijenvolk. Omdat je dan meteen gedwongen bent om alle industriële methodes achterwege te laten, komt het kwaliteit van de honing sowieso ten goede. Het is wel wat lastiger werken. Mijn honing is dus met trots koudgeslingerde én rauwe honing.”, aldus imker Elmar.Zijn imkerij de Oase verkoopt de enige Nederlandse biologische honing. Omdat het aan zulke strenge eisen moet voldoen, zijn er nog nauwelijks biologische imkers in Nederland. Een leuk pluspunt van Nederlandse biologische honing is dat je de herkomst van de gebieden zo duidelijk kunt zien. Zo heeft Imkerij de Oase een tamme kastanje & lindehoning uit de Ooijpolder, een uit de Oostvaardersplassen, een wilgenhoning uit Overijssel…
De Traay is ook een grote speler op het gebied van biologische honing. De Traay haalt haar honing veelal uit Europa en in Zuid Amerika, maar heeft ook bijvoorbeeld specifieke Duitse Demeter-honing.
Het bijvoeren van bijen in de winter
Bijen leven van hun eigen honing: ze maken ook een wintervoorraad aan om het volk de koude maanden te laten overleven. Als je honing eet, wordt dat door een imker afgehaald van de wintervoorraad van het bijenvolk. Maar natuurlijk moet er genoeg te eten overblijven voor dat bijenvolk! Reguliere imkers voeren vaak bij met suikerwater.
Een biologisch imker mag zijn bijen alleen bijvoeren met biologische suiker of biologische stroop. In warme landen zoals Midden Amerika, waar veel supermarkthoning vandaan komt, maken de bijen overigens zoveel honing aan dat ze geen bijvoeding nodig hebben om de winter door te komen: zij overwinteren dus vaker op eigen honing, dat kan in ons koude kikkerlandje niet.
Hoe lang is honing houdbaar, en hoe moet je honing bewaren?
Honing bederft in principe niet: het bevat geen conserveringsmiddelen, en kan het beste bij kamertemperatuur bewaard worden. Na een tijdje gaat de meeste honing wel kristalliseren ofwel versuikeren, dat betekent dat de honing minder vloeibaar, minder smeerbaar wordt. Dit is een natuurlijk proces dat je eenvoudig thuis kunt omkeren, door de honing au bain-marie weer te verwarmen tot de gewenste dikte. Let op: als je honing verwarmt boven de 40 graden, gaan juist de belangrijke vitaminen, enzymen en aminozuren verloren.
Biologische honing, gezond en lekker
Honing is een smakelijk alternatief voor suiker in gebak of thee, of op een boterham. Onverhit werkt honing ontstekingsremmend, heel wat mensen zweren bij ‘een lepeltje honing per dag’ ter ondersteuning van het immuunsysteem. Ook bijvoorbeeld bij uitwendig gebruik op kleine wondjes. Er zijn bronnen die honing in verband brengen met vermindering van hooikoortsklachten.
Honing bevat geen enkele (kunstmatige) toevoeging, geen toegevoegde suiker, geen kleurstoffen, geen smaakstoffen en ook geen conserveermiddelen. Let op: honing is niet geschikt voor kinderen jonger dan 1 jaar. Dit heeft te maken met de (zéér kleine kans) op sporen van de botulisme-bacterie in honing. Deze waarschuwing geldt alleen voor kinderen onder 1 jaar, om dat na 1 jaar de darmflora pas volgroeid en op volledige sterkte is.